I.

1. Regionalne izby obrachunkowe kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne:

1. Jednostek samorządu terytorialnego
2. Związków metropolitalnych
3. Związków międzygminnych
4. Stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów
5. Związków powiatów
6. Związków powiatowo-gminnych
7. Stowarzyszeń powiatów
8. Samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych
9. Innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego

na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.

2. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.

II.

1. Izby przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego.

2. Dodatkowo Izby przeprowadzają kontrole problemowe, obejmujące wybrane zagadnienia w jednej lub kilku jednostkach kontrolowanych oraz kontrole doraźne w razie potrzeby.

Wszczęcie postępowania kontrolnego następuje z urzędu.

Wszczęcie kontroli podmiotów, o których mowa:

1. 1. w art. 1 ust. 2 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych - może nastąpić na wniosek jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków,
  2. w art. 1 ust. 2 pkt 1-6 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych - może nastąpić na wniosek organów administracji rządowej, agencji lub funduszy celowych w przypadku przekazania środków publicznych na rzecz tych podmiotów.

III.

1. O zakresie i terminie rozpoczęcia kontroli prezes izby lub osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jednostki kontrolowanej, a w przypadku kontroli podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, również właściwy organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Powiadomienia o terminie kontroli kompleksowej dokonuje się nie później niż na 7 dni przed jej rozpoczęciem.

2. Kierownik jednostki kontrolowanej jest obowiązany zapewnić warunki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli. Powiadomienia o terminie kontroli problemowych i doraźnych mogą być dokonane w terminie krótszym niż na 7 dni przed ich rozpoczęciem.

3. Inspektor do spraw kontroli gospodarki finansowej, zwany dalej "inspektorem", podlega wyłączeniu od czynności kontrolnych, jeżeli on lub członkowie jego rodziny pozostają w takich stosunkach prawnych z jednostką kontrolowaną lub osobistych z jej pracownikami, które nasuwają wątpliwości co do bezstronności inspektora. Wyłączenie następuje z urzędu, na wniosek inspektora lub na wniosek zgłoszony przez kierownika jednostki kontrolowanej odpowiednio uzasadniony.

4. Prezes izby może zarządzić sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych w odrębnej kontroli.

IV.

1. W związku z wykonywaną kontrolą inspektorzy mają prawo:

1. żądania niezbędnych informacji dotyczących działalności kontrolowanych jednostek, w szczególności ich gospodarki finansowej z zakresu realizacji budżetu oraz gospodarki finansowej,
2. wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowanych,
3. wglądu w dokumentację związaną z dysponowaniem środkami pieniężnymi, łącznie z kontrolą stanu kasy,
4. wglądu w dokumentację związaną z gospodarką środkami rzeczowymi,
5. wglądu w dokumentację związaną z gospodarką finansową kontrolowanej jednostki,
6. zabezpieczania dokumentów i innych dowodów,
7. wglądu w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego,
8. dostępu do danych osobowych dotyczących kwalifikacji i uposażenia pracowników samorządowych,
9. sporządzania lub zlecania sporządzenia niezbędnych do kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów.

2. Realizując zadania wynikające z pkt I ppkt 7, inspektorzy związani są tajemnicą skarbową, o której mowa w art. 293 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r., poz. 2651 z późn. zm.).

3. Pracownicy jednostki kontrolowanej obowiązani są do udzielenia inspektorowi wyjaśnień ustnych lub pisemnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z powierzonych im czynności służbowych.

V.

1. Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który podpisują inspektor i kierownik kontrolowanej jednostki oraz skarbnik (główny księgowy) lub ich zastępcy.

2. Kierownik jednostki kontrolowanej lub jego zastępca może odmówić podpisania protokołu, składając w ciągu 3 dni od daty jego otrzymania pisemne wyjaśnienie co do przyczyn tej odmowy. Uprawnienie takie przysługuje również skarbnikowi (głównemu księgowemu) lub jego zastępcy.

3. Odmowę podpisania protokołu i złożenie wyjaśnień, o których mowa wyżej, inspektor odnotowuje w protokole.

4. Odmowa podpisania protokołu kontroli przez kierownika jednostki kontrolowanej lub jego zastępcę nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez inspektora i realizacji ustaleń kontroli.

5. Na podstawie wyników kontroli izba kieruje do kontrolowanej jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia badanej działalności. Wystąpienie pokontrolne przekazuje się kontrolowanej jednostce nie później niż w terminie 60 dni od dnia podpisania protokołu kontroli.

6. Kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia zawiadomić izbę o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania. Do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia do kolegium izby.

7. Zastrzeżenie składa właściwy organ jednostki kontrolowanej w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego za pośrednictwem prezesa izby. Podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

8. Bieg terminu, o którym mowa w pkt V. 6, ulega zawieszeniu na czas rozpatrzenia zastrzeżenia w odniesieniu do wniosków pokontrolnych objętych zastrzeżeniem.

Przedmiot i tryb przeprowadzania kontroli